İHA / DRONE NEDİR

İHA / DRONE NEDİR

Uzaktan kumanda edilebilen veya bir uçuş planı boyunca otomatik olarak hareket eden hava aracına İHA ( İnsansız Hava Aracı ) denir.

Drone bir uzaktan kumanda ya da yazılımsal yönetim ile kolayca yönlendirilebilen /yönetilebilen İnsansız Hava Aracı’dır (İHA).

Ayrıca Drone, dilimize İngilizce ’den gelerek karşılık bulmuştur. Kullanım olarak olmasa da  “ERKEK ARI” anlamına gelir.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü – İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatnamesi (SHT-IHA)’ne göre azami kalkış ağırlıkları referans alınarak İHA’lar 4 ayrı sınıfa ayrılır.

İHA0: Azami kalkış ağırlığı 500 gr (dâhil) – 25 kg aralığında olan İHA’lar

İHA1: Azami kalkış ağırlığı 4 kg (dâhil) – 25 kg aralığında olan İHA’lar

İHA2: Azami kalkış ağırlığı 25 kg (dâhil) – 150 kg aralığında olan İHA’lar

İHA3: Azami kalkış ağırlığı 150 kg (dâhil) ve daha fazla olan İHA’lar

DRONE’LARIN YAPISI ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ

• Drone’lar birçok yapıda, çeşitte ve özellikte üretilmektedir.
• Multicopter (çok motorlu), sabit kanatlı uçak ve helikopter formlarında geniş bir form çeşitliliği vardır.
• Kullanım kolaylığı ve her ihtiyaca cevap verebilmesi sayesinde en sık kullanılan tipler İHA’lar yani Multicopterlerden oluşmaktadır.
• Multicopterler en sık olarak 4 motorlu ( Quadcopter / Quadrotor ) olarak tercih edilmektedir.
• Bunun yanında tricopter (3 motorlu) ve daha yüksek taşıma kapasitesi sunabilen Hexacopter ( 6 motorlu) ve Octacopter (8 motorlu) multicopterlerde mevcuttur.

4 Motorlu (Quadcopter / Quadrotor) Drone

          3 Motorlu (Tricopter) Drone

       6 Motorlu (Hexacopter) Drone

          8 Motorlu (Octacopter) Drone

TERMİNOLOJİ

• İHA: UAV (Unmanned Aerial Vehicle) ” İnsansız Hava Aracı “
• Nm :(Deniz mili) : 1Nm = 1.852 km
• ARF “Almost Ready to Fly“: ” Neredeyse Uçmaya Hazır ” Uçmak için gerekli tüm parçaları birleştirilmiş bir İHA’dır. Denetleyici ve alıcı gibi bileşenler dahil edilmez.
• BNF ” Bağla ve Uç “: İHA’nın tamamen monte edilmiş ve bir alıcı içeren halidir. Yalnızca uyumlu bir verici seçmeniz ve alıcıya “bağlamanız” gerekir.
• DIY “Do It Yourself”: ” Kendin Yap “, anlamını taşıdığı gibi, yaygın olarak “özel” anlamında kullanılır. Bu terim, farklı tedarikçilerin çeşitli parçalarını kullanmayı ve parçaları oluşturmayı veya değiştirmeyi içerir.
• Drone: Bu terim İHA ile eşanlamlıdır. “Drone” terimi askeri kullanım için daha yaygın olarak görülürken “İHA”, hobi kullanımı için daha yaygındır.
• Hexacopter: Altı motor / pervane olan bir İHA’dır. Multirotor: “Multicopter” birden çok rotorlu bir uçak anlamına gelir.
• Octocopter: Sekiz adet motor / pervane olan bir İHA’dır.
• Quadcopter: Dört motora / pervaneye ve dört destek koluna sahip bir İHA’dır. Konfigürasyonlar normalde “+” (İHA’nın önü kollardan birine bakar) veya “x” (İHA’nın önü iki kol arasına bakar) şeklindedir.
• RTF “Ready To Fly“: “Uçmaya Hazır ” İHA’nın gerekli tüm parçalarının bir arya getirilmiş halidir.
• Boyut(mm): Normalde milimetre cinsinden (örneğin 450mm) tanımlanır. İHA’da, iki motor arasındaki en büyük nokta-uzaklık mesafesini temsil eder. Ayrıca İHA sınıfını ( mikro, mini vb.) belirleyebilir.
• Spyder: “Örümcek” tipi İHA, normalde dörtlü veya altılı destek kollarına sahiptir. Destek kollarına, üstten bakıldığında, kolların birbirine simetri olmadığı görülür
• Tricopter: Üç motor / pervane ve genellikle üç destek koluna sahip bir İHA’dır.
• V-Kuyruk: Dört kola sahip olan ve arka iki ucu “V” harfine benzer bir açıya sahip, İHA’dır.
• X4/X8: Dört destek kolu bulunan İHA yapılandırmalarıdır; X4 konfigürasyonlarının her bir kolunun ucunda bir motoru bulunurken, X8’in her bir kolunda iki motoru vardır (biri yukarıya, diğeri aşağıya bakacak şekildedir).
• Y3/Y6: Üç destek koluna sahip İHA yapılandırmalarıdır; Y3 konfigürasyonlarının her bir kolunun ucunda bir motoru bulunurken, Y6’nın her bir kolunda iki motoru vardır (biri yukarıya, diğeri aşağıya bakacak şekildedir).
• Mekanik CG “Center of Gravity“: ” Ağırlık merkezi “; ağırlığın, her iki tarafa da eşit olarak dağıtıldığı noktadır.
• Kelepçe: Bir aygıtı, başka bir aygıta bağlamak için kullanılan bir aygıttır. (motor bağlantısı veya İHA gövdesi gibi)
• Konektörler: Kabloları takmak ve sökmek için tellerin uçlarında kullanılır.
• Sönümleyici: İHA’nın kullanımı boyunca iletilen titreşimi en aza indirgemek için kullanılan kalıplanmış kauçuk parçalardır.
• Gövde: Uçağın iskeletine benzemekte ve parçaları bir arada tutmaktadır.
• G10 (Fiberglas Çeşidi): Çok hafif ve sert olduğundan, İHA’nın gövdesini oluşturmak için karbon fiber yerine, yaygın olarak kullanılan bir malzemedir ve önemli derecede ucuzdur.
• İniş Takımı: Multirotorların iniş takımında, bir uçakta bulabileceğimiz tekerlekleri yoktur. Amaç; yerdeyken hareket etmesini önlemek ve toplam ağırlığı azaltmaktır.
• LED “Light Emitting Diode“: ” Işık Yayan Diyot ” İHA’yı gece veya düşük ışık koşullarında görünür hale getirmek için kullanılır.
• Pervane Koruması: Pervanenin diğer nesnelerle temasını önlemek için, pervanenin çevresini saran bir malzemedir. İHA’nın hasarını en aza indirmek ve bir emniyet unsuru olarak kullanılır.
• Açılır Kapanır İniş Takımı: “Geri çekilebilir İniş Takımı” normalde iki pozisyona sahip iniş takımıdır. Birinci pozisyonu kalkış için, diğeri ise uçuş sırasında daha az yer kaplaması amacı ile kapanma veya katlanma pozisyonudur.
• Kabuk: Elemanların direncini artırmak ve bazen de aerodinamiğini geliştirmek için kullanılan estetik / fonksiyonel bir kaplamadır.

TANIMLAR VE KISALTMALAR

• a) Algıla ve sakın: Üzerinde pilot bulunan bir hava aracında olması beklenen görme ve sakınma işlevine eşdeğer bir şekilde görev yapan, pilota hava aracını ayrıştırma yeteneği kazandırabilecek İHA sisteminin işlevini,
• b) Ayrılmış hava sahası: İHA operasyonu için NOTAM ile yayımlanan sahayı,
• c) Devlet insansız hava aracı: Devletin askerlik, güvenlik, afet ve acil durumlarda arama kurtarma, istihbarat, gümrük ve orman yangınları ile mücadele hizmetlerinde kullandığı hava araçlarını,
• ç) Faydalı yük operatörü: İHA’nın icra edeceği göreve uygun olarak üzerinde taşıdığı görev sistemlerini kullanan ve izleyen İHA pilotu dışındaki kişiyi,
• d) Genel Müdürlük: İHA’nın icra edeceği göreve uygun olarak üzerinde taşıdığı görev sistemlerini kullanan ve izleyen İHA pilotu dışındaki kişiyi,
• e) Görsel görüş hattı (VLOS): Optik ve/veya elektronik cihazların yardımı olmaksızın ilgili hava sahasında geçerli havacılık kurallarını uygulamak ve hava aracını yönetmek için uzaktaki pilotun hava aracı ile doğrudan görsel temasta kalarak operasyonları gerçekleştirdiği şartları,
• f) Görüş hattı dışı (BLOS): Operasyonların gerçekleştirilebilmesinde İHA’yı uzaktan kumanda eden pilota, hava aracı ile sürekli olarak doğrudan görsel temas halinde kalmaya veya kullanılan hava sahasının geçerli uygulanabilir kurallarına uymaya imkân vermeyen belirli bir mesafeyi,
• g) İHA işleticisi: İHA veya İHA sistemlerinin sahibi gerçek veya tüzel kişiyi,
• ğ) İHA pilotu: İşletici tarafından uçuşun idaresinden sorumlu olmak üzere tayin edilmiş, uçuş süresince İHA’nın her türlü harekâtında uçuş kontrollerini çalıştıran veya otonom operasyonunu planlayan ve takip eden kişiyi,
• h) İHA ekibi: Bir İHA’nın uçurulması için gerekli olan kontrol istasyonunda yürütülen faaliyetin tamamından sorumlu İHA pilotunu veya görev sorumlusunu, kumanda başındaki İHA pilotunu, faydalı yük operatörünü ve teknisyenlerini ve varsa muhabere görevlisi gibi diğer görevlileri içeren mürettebatı,
• ı) İHA gözlemcisi: İnsansız hava aracını görsel olarak izleyecek ve uçuşun yürütülmesinde pilota yardımcı olması için işletici tarafından belirlenen kişiyi
• i) İnsansız hava aracı (İHA) : İHAS’ın bir bileşeni olarak işletilen, aerodinamik kuvvetler aracılığıyla sürekli uçuş yapma yeteneğinde olan, üzerinde pilot bulunmaksızın uzaktan İHA pilotu tarafından kontrol edilerek veya otonom operasyonu İHA pilotu tarafından planlanarak uçurulan ya da havada kalabilen hava aracını,
• j) İnsansız hava aracı sistemi (İHAS): İHA ile kontrol istasyonu, komuta ve kontrol veri bağı, kalkış ve iniş sistemi gibi uçuşun sağlanması için gerekli olan, birbirinden ayrı sistem elemanlarının bütününü,
• k) İzne tabi bölge: Serbest bölge (yeşil), özel izne tabi bölge (kırmızı) ve uçuşa yasak bölge dışında kalan, ilgili kurum/kuruluşlarla yapılacak koordinasyon neticesinde olumlu görüş alınması halinde NOTAM yayını ile uçuş gerçekleştirilebilecek sahaları,
• l) Kontrol bağı: İHA ile kontrol istasyonu arasında, İHA’nın uçurulması için kontrol istasyonundan gönderilen kontrol komutları ile İHA’dan alınan uçuş bilgilerinin kontrol istasyonuna aktarıldığı bağlantıyı,
• m) Kontrol istasyonu: İHA’yı uzaktan kumanda ederek kullanmak veya otonom görevleri takip etmek, operasyonları süresince ve görüş alanı dışında iken, yer ve durumunu izlemek için kullanılan, yerde veya bir platformda bulunan cihaz veya sistemini,
• n) NOTAM: Uçuş harekâtı ile ilgili görevlileri, herhangi bir havacılık hizmetine, kolaylığına, yönetimine veya tehlikesinin varlığına, koşullarına ya da bunlardaki herhangi bir değişikliğe ilişkin bilgilerden zamanında haberdar etmek amacıyla özel bir formatta hazırlanmış havacılara uyarı yayınını,
• o) Otonom operasyon: Pilot kontrolü olmadan otomatik uçuş kontrol sistemi ile gerçekleştirilen operasyonları,
• ö) Özel izne tabi bölge (kırmızı): İlgili kurumlar tarafından tanımlanan ve uçuş yapılması özel izne tabi olan bölgeler,
• p) Serbest bölge (yeşil): İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından olumlu görüş alınan ve tekrar ilgili kurumlarla koordine gerektirmeyen, İHA kullanıcısı/pilotu tarafından sistem üzerinden yapılacak başvuru ile uygunluğu teyit ettirilen 400 feet (AGL) altını kapsayan sahaları,
• r) Uçuş planı: Bir hava aracının planlanan uçuşuna ilişkin bilgileri içeren, ICAO tarafından yayınlanan DOC.4444’e ve/veya EUROCONTROL IFPS kullanıcı el kitabına uygun olarak özel formatta hazırlanmış bilgi formunu,
• s) Uçuşa yasak bölge: İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından uçuşa yasaklanan ve uçuş izni talep edilemeyen sahaları,ifade eder.