Türk yazı dilinin tarihi gelişimi farklı süreçlere ayrılmaktadır. Her dilde olduğu gibi Türkçenin dilsel açıdan gelişimi mevcuttur. Bu dönemler, sadece sınıflandırmada kolaylık değil aynı zamanda dilin devamlılığını da göstermek açısından önemlidir.
Türk Dilinin Tarihi Dönemleri
İçindekiler
Türk dilinin tarihi dönemleri şu şekilde sınıflandırılır;
- Eski Türkçe
- Kuzey-Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi
- Kuzey Türkçesi, Doğu Türkçesi
- Batı Türkçesi
- Azeri Türkçesi, Osmanlı Türkçesi
- Batı Türkçesinin Gelişmesi
- Eski Anadolu Türkçesi
- Osmanlıca
- Türkiye Türkçesi
Eski Türkçe olarak bilinen dönem Türklerin tarih sahnesine ilk çıktıkları dönem sonrasında yazılı kayıtlara ulaşılabilen dönemi ifade etmektedir. Orta Asya’daki Türklerin varlığına vurgu yapan bu dönem öz Türkçe sözcüklerin görülmesi açısından da önem taşımaktadır. Şamanlık inancından İslam inancına geçiş neticesinde Arapça ve Farsça sözcükler artmaya başlamış, bunun sonucunda ise 12 – 13’üncü yüzyıllar sonrasında dil farklılaşmıştır.
Kuzey Türkçesi olarak bilinen dönem 13 ve 14’üncü yüzyıllarda Eski Türkçe’nin doğal bir kolu olarak ortaya çıkmış ve eski ile yeni arasında bir tür köprü oluşturmuştur. 15’inci yüzyıldan itibaren ise Kuzey ve Doğu Türkçesi olarak iki ana kol ortaya çıkmıştır. Günümüze kadar devam eden Kuzey Türkçesi günümüzdeki Kıpçak Türkçesi’dir. Doğu Türkçesi ise Çağatay koluna ayrılmıştır ve zamanla yerini Özbekçe’ye bırakmıştır.
Batı Türkçesi ise haritaya göre Batı’ya doğru genişleyen Türklerin konuşma dilini ifade eder. Bunun ifade ettiği ise Anadolu – Türkiye Türkçesi’dir. Selçuklulardan başlayarak günümüze kadar devam eden koldur. Özellikle Türkçe denilince bugün ilk akla gelen ve anlaşılan, geniş kesimler tarafından benimsenen dil olma özelliği taşır.
Türk Dilinin Tarihi Gelişimi Özet
Türk yazı dilinin tarihi gelişimi özet halinde Eski Türkçe – Kuzey – Doğu Türkçesi – Batı Türkçesi olarak sınıflandırılabilir. Batı Türkçesi içine; Azeri, Osmanlı, Eski Anadolu ve Türkiye Türkçesi girmektedir. Azeri ve Türkiye Türkçesi günümüzde kullanılmaktadır. Eski Anadolu ve Osmanlı Türkçesi ise tarihsel ömrünü tamamlamıştır ancak günümüz Türkçesi’ne önemli miras bırakmışlardır.
Türk Dili Tarihi Dönemleri
Türk dili tarihi dönemleri dillerin gelişiminde tarihsel sınıflandırılmanın vurgulanması amacıyla yapılmaktadır. Bu kapsamda;
- ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ (6.– yüzyıllar arası)
- ORTA TÜRKÇE DÖNEMİ (13.– 15 yüzyıllar arası) .
- YENİ TÜRKÇE DÖNEMİ (15. 19– yüzyıllar arası)
- MODERN TÜRKÇE DÖNEMİ
Şeklinde dönem ayrımı yapılmaktadır. Her dönem tarihsel gelişimi göstermek açısından dil uzmanları tarafından yapılmaktadır. Türkçe’nin ortaya çıkışı sonrasında gelişim dönemlerinin incelenmesi kendi içinde de yan kollara ayrılmasını sağlar. Bu sınıflandırma ise şu şekildedir;
- ESKİ TÜRKÇE DÖNEMİ
- a) Köktürk Metinleri
- b) Uygur Metinleri
- c) Karahanlı Metinleri
- ORTA TÜRKÇE DÖNEMİ
- YENİ TÜRKÇE DÖNEMİ
- MODERN TÜRKÇE DÖNEMİ
TÜRK YAZI DİLİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ
ESKİ TÜRKÇE
KUZEY-DOĞU TÜRKÇESİ
BATI TÜRKÇESİ
- a) Eski Anadolu (Eski Türkiye) Türkçesi
- b) Osmanlı Türkçesi
- c) Türkiye Türkçesi
Türk Yazı Dilinin Tarihi Gelişimi
Türk dilinin tarihi gelişimi Köktürkler zamanında başlamaktadır. En azından yazılı kayıtlar üzerinden en erken tarihlendirme bu döneme yönelik yapılabilmektedir. Köktürk Yazıtları tarihsel gelişimin başlangıcının vurgulanması açısından oldukça önemlidir. Sonrasında ise Uygurlar’ın da önemli tarihsel metinler bırakmaları yine gelişim evresinin takip edilmesini sağlamaktadır. Bu dönemde Karahanlılar ile birlikte günümüze kadar ulaşan çok önemli edebi ve dini metinlerin ortaya çıkması da yine tarihsel gelişimi desteklemektedir. Orta Türkçe ve Yeni – Modern Türkçe dönemlerine ait bol sayıda kaynak bulunması tarihsel gelişimin izlenmesini sağlamaktadır. Türkçe diğer dillerde olduğu gibi değişen dünya şartlarına karşı kendisini sürekli yenilemiş ve günümüzde pek çok coğrafyada konuşulan bir dil halini almıştır.
